Не астудзіць студзень памяць...

22 студзеня да мемарыяла ў вёсцы Зінякі – сястры Хатыні – па традыцыі прыйшлі ўшанаваць памяць загінуўшых тут 419-ці зінякоўцаў і 65-ці жыхароў іншых вёсак прадстаўнікі мясцовай улады і землякі. Да падножжа велічнай скульптуры пакутніцы-маці з немаўляткам на руках былі ўскладзены пунсовыя гваздзікі, запалены лампадкі. Хвіліна маўчання…

 Цяжкія ўспаміны аднаго з нямногіх ужо зінякоўцаў: жыццё калісь адроджанай з попелу вёскі, на жаль, згасае – усяго двое пастаянных жыхароў засталося зараз. Уладзімір Сцяпанавіч Хох, чые сваякі тут пахаваны, расказвае нам пра ўспаміны бацькі, пра гаротны пасляваенны час і пра дзень сённяшні. Наказвае: “Ніколі не павінна быць замецена снягамі сцежка да гэтай святой мясціны”.

А ў Астрынскай СШ імя Цёткі з нагоды векапомнай даты прайшоў Дзень смутку і памяці. Эмацыянальнае, хвалюючае і насычанае дакументальнымі фактамі мерапрыемства сумесна падрыхтавалі Астрынская гарпасялковая бібліятэка, Дом культуры і тэатральнай творчасці і старшакласнікі.

Вядучыя імпрэзы Ганна Сцяпанчанка і Ірына Лістратава расказваюць прысутным у зале, як 77 год таму назад фашысцкія карнікі яшчэ зацемна акружылі лясную вёсачку Зінякі, жыхары якой заўжды дапамагалі партызанам. Помста была неверагодна жорсткай. Каты не пашкадавалі ні малых, ні старых. Сялян разам з сем’ямі і жыхарамі іншых вёсак, што гасцілі тут у сваякоў (а некаторыя менавіта ў Зіняках хаваліся ад фашыстаў), пагналі ў гумны і зажыва падпалілі. Тых, хто ўцякаў, палівалі свінцовым дажджом з аўтаматаў. Цудам удалося выжыць адзінкам. Сядзібы нямецкія карнікі абрабавалі, няхітры сялянскі пажытак пагрузілі на загадзя падрыхтаваныя фурманкі, а дамы ператварылі ў пажарышча. Гэтыя страшныя падзеі, што адбываліся халодным ранкам 22 студзеня 1944 года, нібы ўвачавідкі пранесліся перад удзельнікамі мерапрыемства.

Намеснік старшыні Шчучынскага райвыканкама Алена Пасюта ў сваёй прамове перад настаўнікамі і старшакласнікамі падкрэсліла, наколькі важна сёння захаваць і перадаць нашчадкам памяць пра трагічныя падзеі, што адыходзяць у мінуўшчыну.

– Сёння, ускладваючы кветкі да мемарыяла, мы адчулі тыя вялікія страты, той боль, што ніколі не забудзецца роднымі і землякамі загінуўшых. Нельга дапусціць, каб нешта падобнае паўтарылася, каб фашызм зноў узняў галаву. Дорага даліся нам горкія ўрокі, а задача у нас, сённяшніх, перадаць будучым пакаленням праўду аб вайне, захаваць суверэнітэт сваёй дзяржавы, нікому не дазволіць перапісваць на свой лад гісторыю Вялікай Айчыннай, – падкрэсліла Алена Васільеўна.

Яна выказала слушную прапанову, што мемарыял у вёсцы Зінякі можа стаць турыстычна-адукацыйным аб’ектам, дзе будзе акумуліравацца інфармацыя аб усіх спаленых падчас вайны вёсках, валанцёры высадзяць у іх памяць алею, пазначаць інфармацыйнымі шыльдачкамі. Паступаюць прапановы аб стварэнні музея “вогненных вёсак”, а, магчыма, і ўзвядзенні каплічкі ў гонар нявінна загінуўшых.

…Кранальна гучаць вершы ў выкананні Ірыны Шандроха, якія напісала Лілія Чабатарэвіч паводле ўспамінаў свайго бацькі Міхаіла Журуна, якому цудам удалося вырвацца з пякельнага зінякоўскага агню. Адгукаюцца ў сэрцы акорды знакавай песні “Журавы” на словы Расула Гамзатава.

Вялікую цікавасць ва ўсіх выклікала кніжная выстава “Нельга забыць. Нельга зразумець. Нельга апраўдаць”. Супрацоўнікі Астрынскай бібліятэкі сабралі ўнікальныя архіўныя дакументы, фотаальбомы, кнігі аб сёстрах Хатыні. Падчас мультымедыйнай прэзентацыі дэманстраваліся кадры, калі ў 1967 годзе ў Зіняках з’явіўся абеліск, а 9 мая 1988 года тут адбылося ўрачыстае адкрыццё велічнага мемарыяла. Кожны год 22 студзеня сюды абавязкова прыходзяць людзі, каб аддаць даніну памяці ахвярам Вялікай Айчыннай вайны – сваім мужным землякам, якія не скарыліся, не сталі на калені перад акупантамі, а да апошняга дыхання змагаліся за свабоду і незалежнасць роднай зямлі.

Таццяна СТУПАКЕВІЧ.

Фота аўтара.